ابعاد اصلی و به هم پیوسته ی ساختار خانواده عبارتند از:

1. ساختار نقش
2. الگو های ارتباطی
3. نظام ارزشی (هنجارها و ارزش ها)

ساختار نقش

تعریف نقش: انتظارات مورد نظر از یک شخص در موقعیت خاص نقش یا Role خوانده می شود. به عبارت دیگر، نقش ها عبارتند از رفتارهای کم و بیش مشابه که به عنوان رفتارهای متعادل تعریف شده و انتظار می رود که یک فرد در یک مقام اجتماعی آن را ایفا کند. هر فرد می تواند به طور همزمان دارای موقعیت اجتماعی متنوعی باشد. به عنوان مثال یک انسان می تواند مادر، زن، همسر، پرستار و عضو یک انجمن باشد که به همراه این موقعیت ها نقش های متنوعی نیز برای او ایجاد می شود.

جهت مطالعه بیشتر درباره موضوعات مرتبط با این مقاله، میتوانید مقالات زیر را مطالعه نمایید.

• الگوهای ارتباطی خانواده
• نکاتی پیرامون بحران در خانواده
• صفر تا صد پرستاری سلامت جامعه، فرد و خانواده، محیط
• همه چیز درباره پرستاری سلامت فرد و خانواده

انواع نقش در خانواده:

1.  رسمی: مجموعه رفتارهای مرتبط با جایگاه خانواده که از طریق انتظارات مرتبط شده با نقش ها مانند زن، شوهر، برادر، خواهر، پسر، دختر، مادر، پدر شناخته می شوند مانند مسؤل اقتصادی و یا خانه دار
2. غیر رسمی: نقش هایی که به صورت اتفاقی در خانواده کسب می شوند بیرون گذاشتن زباله ها. این رفتارها مرتبط با موقعیت خاصی نیستند. بقای خانواده در گرو لیاقت و توانایی افراد در انجام نقش ها و وظایف محوله ی خود است. این توانایی ها در زمان پذیرش تغییرات سیستم و سازش با آن ها به عنوان نیرویی برای ادامه حیات و تکامل سیستم خانواده به شمار می آیند.

نقش اعضای بزرگسال در خانواده ها شامل:

1. اجتماعی کردن کودک
2. مراقبت از کودک
3. خانه داری
4. نقش تفریحی
5. نقش های غیر رسمی مانند : حفاظت از خانواده در برابر بلایا، مشوق بودن، پیش قدم بودن و …

الگو های ارتباطی

در این مقاله الگوهای ارتباطی خانواده بطور مفصل آمده است.

نظام ارزشی خانواده

فرهنگ خانواده، شخصیت و تجربیات زندگی باعث شکل گیری ارزش ها می شوند و متغیر هایی مانند مذهب، اعتقادات معنوی، سن و درجه تکامل اعضای خانواده، ارزش های خانواده را تحت تأثیر قرار می دهند. سیستم ارزشی خانواده به علت تعامل با زیر فرهنگ های مختلف متغیر بوده و خود را با نیازهای جامعه و نیازهای ویژه در زندگی تطابق می بخشد و حالتی پویا دارد. به عنوان مثال از نظر یک خانواده، اهدای عضو مورد قبول نیست، اما زمانی که جان اعضای خانواده در خطر است، مورد قبول واقع می گردد.

اساسا ارزشها عامل پذیرش و مشارکت یا رد کردن و نپذیرفتن برنامه و مراقبت بهداشتی هستند. پرستاران بهداشت جامعه با شناخت سیستم ارزشی خانواده، می توانند رفتار اعضای آن را درک کنند و برای ارایه ی آموزش و مشاوره از ارزش هایی که تصمیم ها ورفتارهای آنان را هدایت می کنند، استفاده نمایند. ارزش های خانواده بیشتر در رابطه با نگرش آنها نسبت به تفریحات، تحصیل و تندرستی آشکار می شوند. از منظر سلامتی، تمام افراد برای سلامتی ارزش قائل اند اما رفتار آنها و عملکرد آن ها با هم متفاوت است.

سیستم ارزشی در واقع عقاید، نگرش ها و باورهاست و فرهنگ حاکم بر یک خانواده منبع اولیه ی نظام ارزشی و هنجاری و راهنمای کلی جهت بروز رفتار در انسان است. منشأ یادگیری این سیستم ارزشی ، خانواده است و انتقال دهنده از نسلی به نسل دیگر است . امروزه فرزندان کمتر تحت تأثیر والدین و به طور کلی بزرگتر های خانه اند و زمانی که بین ارزش های خانه و آن ارزش ها که از طریق وسایل ارتباط جمعی ارایه می شود تعارض رخ دهد، قدرت غالب عموماً متعلق به وسایل ارتباط جمعی است. همچنین زمانی که مادر و معلم دو ارزش متمایز را ارایه می کنند معمولاً برد با مدرسه و صاحبان آن است.

ساختار قدرت

قدرت یعنی توانایی نفوذ بر رفتار دیگران. هرم قدرتی خانواده طبق نیازها یا توانایی های اعضای خانواده و همچنین فرهنگ خانواده تنظیم می شود. قدرت خانواده از طریق الگوهای ارتباطی موجود در آن مشخص می شود. ارتباط زن و شوهر، والدین، خواهران و برادران و فرزندان. ساختار قدرت در خانواده دو سیستم تقسیم شده است:

1. دیکتاتوری
2. دموکراتیک

حل تعارض ها در خانواده زمانی مؤثر است که به صورت باز در مورد تعارض صحبت شود. پرستار بهداشت جامعه با بررسی ساختار قدرت خانواده می تواند تعیین کند که در خانواده، چه کسی تصمیم می گیرد و چه کسی بیشترین تأثیر را بر خانواده دارد. با مشخص شدن این موارد، وی می تواند در تعامل با خانواده و ارایه آموزش، با دید بازتر و مؤثرتری عمل نماید.

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.