فشار نبض (Pulse pressure)

عبارت است از تفاوت بین فشار سیستولی و دیاستولى. فشار نبض نشان دهنده حجم ضربه ای، سرعت خروج خون از قلب و مقاومت عروق است. این فشار به طور طبیعی ۴۰-۳۰ میلی متر جیوه بوده و مقیاسی از توانایی قلب در حفظ برون ده قلبی است.

عواملی مؤثر بر فشار نبض شامل موارد زیر است:

  • حجم ضربه ای ( تغییرات در اضطراب ، ورزش، برادیکاردی)
  • مقاومت عروقی (تغییرات در تب)
  • قابلیت ارتجاعی شریان ها (تغییرات در تصلب شرایین، پیری و افشارخون).

کاهش فشار نبض یک وضعیت غیر طبیعی است و فشار نبض کمتر از ۳۰ میلی متر جیوه نشان دهنده ی کاهش جدی برون ده قلب است و وضعیت قلبی عروقی نیاز بررسی خواهد داشت. فشار نبض بیش از ۴۰ میلی متر جیوه نیز نشان دهنده بزرگ شدن بیش از اندازه بطن ها است.

می توانید جهت مطالعه بیشتر درباره موضاعات مرتبط با این مقاله، مطالب زیر را مطالعه نمایید.

نبض

عواملی که باعث افشار نبض می شود شامل:

  • کاهش حجم ضربه ای و سرعت تخلیه ای (تغییرات در شوک، نارسایی قلب و کم آبی)
  • انسداد جریان خون در هنگام سیستول (تغییرات در تنگی دریچه میترال و آئورت)

عوامل مورد بررسی در معاینه نبض شامل تعداد، ریتم و کیفیت، شکل موج نبض و کیفیت دیواره عروق شریانی است. تعداد نبض در افراد بزرگسال سالم ۶۰ تا ۹۰ ، در کودکان ۹۰ تا ۱۲۰ و در سالخوردگان ۷۰ تا ۸۰ ضربه در دقیقه است.

  • ریتم نبض: بررسی ریتم به همان اندازه شمارش تعداد ضربان نبض مهم است. باید توجه داشت که تغییرات جزیی در نظم نبض طبیعی است. تعداد نبض در افراد جوان و کودکان در هنگام دم افزایش و در هنگام بازدم کاهش می یابد که به آن آریتمی سینوسی می گویند. در اولین معاینه قلبی و یا در مواقعی که ریتم نبض نامنظم است باید ضربان نوک قلب را به وسیله گوشی و به مدت یک دقیقه کامل به طور همزمان با نبض رادیال دست شمارش نمود. اختلالات ریتم اغلب به صورت کمبود نبض مشاهده می شود یعنی بین تعداد ضربان نوک قلب (ضربان شنیده شده در آپکس قلب) و نبض محیطی اختلاف وجود خواهد داشت. کمبود نبض معمولاً در فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی، انقباضات زودرس بطنی و درجات بلوک قلبی وجود دارد. در این حالت ممکن است صدای قلب سمع ولى ضربان نبض لمس نشود.
  • کیفیت نبض: کیفیت و دامنه نوسان نبض را می توان به صورت فقدان نبض، نبض ضعیف یا طبیعی گزارش کرد. نبض غیر قابل لمس یا فقدان نبض ۱+ ضعیف، نخی شکل، اشکال در لمس، محو شده با فشار ۲+ کمبود نبض، محو نشده ۳+ به آسانی قابل لمس، پر، محو نشده ۴+ نبض قوی و کوبنده ممکن است غیرطبیعی باشد. دسته بندی شمارش نبض کاملأ ذهنی است و در زمانی که کیفیت نبض مدنظر است مقیاس درجه بندی استفاده می شود.

نحوه ی گرفتن نبض

بهترین نقطه ی لمس نبض شریان کاروتید است؛ زیرا موج نبض هنگام انتقال به نقاط دیگر تغییر می یابد. هنگام کنترل نبض کاروتید باید آن را به آرامی فشار داد و از مالیدن آن اجتناب کرد چرا که ممکن است با تحریک واگ ضربان قلب و نبض کند شود. همچنین از لمس همزمان نبض شریان های گیجگاهی و کاروتید اجتناب شود زیرا ممکن است باعث کاهش جریان خون مغزی گردد.

نبض
نحوه ی گرفتن نبض کاروتید

آزمون آلن (Allen test): برای بررسی شریان اولنار است. درمانگر با انگشتان خود شریان رادیال و اولنار مچ دست بیمار را مسدود کرده و از بیمار درخواست می کنیم که دست خود را مشت نماید. سپس دست خود را از شریان اولنار بر می داریم و از بیمار می خواهیم مشت خود را باز کند چنانچه رنگ پوست کف دست بیمار به حالت طبیعی برگشت نشان دهنده باز بودن شریان اولنار است.

نحوه گرفتن نبض
نحوه ی انجام آزمون آلن

نبض ورید ژوگولر (Jugular venous pressure, JVP): جهت بررسیعملکرد بطن راست از مشاهده ی ضربان ورید ژوگولر در ناحیه گردن استفاده می شود. برای این معاینه، نبض ورید ژوگولر داخلی بررسی می شود چراکه دقیق تر از ژوگولر خارجی است. ورید ژوگولر داخلی در بالای استخوان ترقوه و در مجاورت عضله استرنوماستوئید قرار دارد و در حالت عادی قابل رؤیت است. در حالت طبیعی ورید ژوگولر خارجی در حالت خوابیده به پشت قابل رؤیت است و اگر زیر سر بیمار را بلند کنند، اتساع وریدی محو خواهد شد. چنانچه با بلند کردن ۹۰-۴۵ درجه ای سر بیمار اتساع وریدی ظاهر شود حاکی از نارسایی قلب راست است. میزان فشار وریدی جهت تمیز دادن نارسایی قلب همراه با ادم و آسیت از بیماری های کبدی یا کلیوی اهمیت فراوانی دارد.

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.