روش های ارتباطی با بیمار

ارتباطات فرایندی است که افراد از آن برای تبادل اطلاعات استفاده می کنند. پیام ها به طور همزمان در دو سطح کلامی یعنی از طریق استفاده از کلمات و غیر کلامی یعنی توسط رفتارهایی که کلمات را همراهی می کنند ارسال و دریافت می شوند. ارتباط کلامی شامل کلماتی است که شخص برای گفتگو با یک یا چند شنونده استفاده می کند. کلمات نمایانگر اشیاء و مفاهیم مورد بحث هستند. قرار دادن کلمات در عبارات و جملاتی که هم برای گوینده و هم برای شنوندگان قابل درک باشد. به این نمادها، نظم و مفهوم می بخشد.

در ارتباطات کلامی، محتوای کلمات واقعی است و شخص با استفاده از آن ها صحبت کرده و مقصود خود را می رساند. محیطی که ارتباط در آن رخ می دهد می تواند شامل زمان و محیط های جسمی، اجتماعی، عاطفی و فرهنگی باشد. متن پیام نیز شامل مواردی است که معنای محتوای پیام را روشن می کند.

ارتباط غیر کلامی رفتاری است که همراه محتوای کلامی اتفاق می افتد. و شامل زبان بدن، تماس چشمی، وضعیت صورت، لحن صدا، سرعت و تردید در گفتار، غر زدن، ناله کردن و فاصله گرفتن از شنوندگان است.

ارتباط غیر کلامی می تواند بیانگر افکار، احساسات، نیازها و ارزش های گوینده باشد که عمدتاً به صورت ناخود آگاه بروز می دهد.

فرایند تمام پیام های غیرکلامی، نشان می دهد که گوینده از آنها برای انتقال معنا و مفهوم پیام استفاده می کند. فرآیند غیرکلامی، پیام دقیق تری از محتوای کلامی را نشان می دهد. «متأسفم که بر سر شما فریاد زدم». به هنگامی که گوینده دارای وضعیت لغزنده، لحن صدای استعفا، چشمان افتاده و حالت شرم آور صورت باشد؛ به راحتی قابل باور است. زیرا محتوا و روند آن متناسب است. اگر همین جمله را با صدای بلند، ابروهای برآمده، نگاهی سوراخ کننده، دستان روی لگن و زبان بدن خشمگین بگوید کلمات را بی اعتبار می کند. (پیام ناسازگار) و پیام دیگری را منتقل می کند « من عذرخواهی می کنم زیرا مجبورم اما واقعاً متأسف نیستم ».

ارتباطات درمانی

ارتباط درمانی، تعاملی بین فردی میان پرستار و بیمار است که طی آن پرستار بر نیازهای خاص بیمار برای ارتقاء تبادل مؤثر اطلاعات تمرکز می کند. استفاده ماهرانه از فنون ارتباطات درمانی به پرستار کمک می کند تا تجربه بیمار را درک کرده و با او همدلی کند. همه ی پرستاران برای استفاده مؤثر از روند پرستاری و مطابقت با استانداردهای مراقبت از بیمار خود، به مهارتهایی در ارتباط درمانی نیاز دارند. ارتباط درمانی می تواند به پرستاران در دستیابی به اهداف زیادی کمک کند و باید شامل موارد زیر باشد:

• رابطه ی پرستار و بیمار درمانی برقرار کند.
• مهمترین نگرانی بیمار در آن لحظه را شناسایی کند (هدف بیمار محوری).
• درک بیمار از بروز مشکل را ارزیابی کند. این مرحله شامل اقدامات دقیق (رفتارها و پیام ها) افراد درگیر و افکار و احساسات بیمار در مورد وضعیت دیگران و خود او است.
• ابراز احساسات بیمار را تسهیل کند.
• مهارت های مراقبت از خود را به بیمار و خانواده خود بیاموزد.
• نیازهای بیمار را شناسایی کند.
• مداخلات طراحی شده، برای پاسخگویی به نیازهای بیمار باشد.
• بیمار را به سمت دست یابی به یک برنامه ی عملی به منظور رسیدن به یک وضعیت رضایت بخش و سالم از نظر اجتماعی، راهنمایی کند.

برقراری ارتباط درمانی یکی از مهمترین مسئولیت های پرستار هنگام کار با بیمار است. ارتباط وسیله ای است که به کمک آن یک رابطه ی درمانی آغاز و حفظ می شود و خاتمه می یابد. همچنین برای داشتن ارتباط درمانی مؤثر پرستار باید حریم خصوصی و رعایت مرزها، استفاده از لمس و گوش کردن و مشاهده فعال را در نظر بگیرد.

حریم خصوصی و احترام به مرزها

حفظ حریم خصوصی مطلوب است اما همیشه در ارتباطات درمانی امکان پذیر نیست. مصاحبه در اتاق کنفرانس در صورتی مطلوب است که پرستار معتقد باشد این محیط سبب انزوای بیمار نمی شود. همچنین پرستار می تواند بسته به چیدمان محیط، در انتهای سالن یا در گوشه ای آرام از اتاق یا لابی با بیمار صحبت کند. پرستار باید ارزیابی کند که آیا تعامل در اتاقِ بیمار روش درمانی مناسبی است یا خیر. به عنوان مثال اگر بیمار در حفظ مرزها با مشکل روبرو است یا پیرامون موارد جنسی اظهار نظر کرده است، اتاق بیمار محل مناسبی نیست و بهتر است از یک محیط رسمی تر استفاده شود.

حریم بر حسب فاصله به موارد زیر تقسیم می شوند:

صمیمی[۱] (۱۸-۰ اینچ در بین افراد): این مقدار فضا برای والدین دارای فرزند خردسال، افرادی که متقابلاً تمایل به تماس شخصی دارند یا افرادی که نجوا می کنند مناسب است. استفاده از این منطقه اضطراب به همراه داشته و می تواند خطرناک باشد.

شخصی[۲] (۳۶-۱۸ اینچ): این فاصله برای خانواده و دوستانی که صحبت می کنند مناسب است.

اجتماعی[۳] (۱۲-۴ فوت): این فاصله برای برقراری ارتباط در محیط های اجتماعی ، کاری و شغلی قابل قبول است.

 عمومی[۴] (۲۵-۱۲ فوت): یک فاصله قابل قبول میان یک سخنران و مخاطبان، گروه های کوچک و سایر عملکردهای غیر رسمی است.

لمس

با افزایش صمیمیت، نیاز به فاصله کاهش می یابد. Knapp پنج نوع لمس را شناسایی کرد:

لمس‌ عملکردی-حرفه ای در معاینات یا روش هایی مانند زمانی که پرستار برای ارزیابی تورگور پوست یا ماساژ توسط یک ماساژور توسط پزشک استفاده می شود.

لمس مودبانه-اجتماعی در سلام و احوالپرسی، مانند دست دادن. و بوسیدن گونه پس از سلام

لمس‌ دوستی-گرمی شامل در آغوش گرفتن در هنگام سلام کردن، قرار دادن بازو به دور شانه دوست و یا عقب زدن برخی از افراد برای سلام و احوالپرسی با دوستان و اقوام است.

لمس عشق-صمیمیت شامل در آغوش گرفتن و بوسه های محکم بین عاشقان یا بستگان نزدیک است.

وقتی که لمس بیمار مورد استقبال و اجازه قرار می گیرد می تواند باعث راحتی و حمایت شود. پرستار باید بیمار را از نظر رفتارهایی که نشان می دهد لمس مطلوب است یا نه مشاهده کند. لمس می تواند تسکین دهنده و درمانی باشد. برخی از مراجعین مبتلا به بیماری روانی در درک مفهوم مرزهای شخصی یا دانستن مناسب یا نامناسب بودن لمس مشکل دارند. مراجعینی که قبلا مورد سوئ استفاده قرار گرفته اند به صورت اجباری توسط دیگران به روش های آسیب رسان و آسیب زا و معمولاً بدون رضایت لمس شده اند.

گوش دادن و مشاهده ی فعال

پرستار باید از گوش دادن و مشاهده فعال، برای دریافت پیام های بیمار استفاده کند. گوش دادن فعال به معنای پرهیز از سایر فعالیت های ذهنی، درونی و تمرکز انحصاری بر گفته ی بیمار است. مشاهده فعال نیز به معنای تماشای اقدامات غیرکلامی گوینده هنگام برقراری ارتباط است.

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.

[۱]-Intimate zone

[۲]-Personal zone

[۳]-Social zone

[۴]-Public zone