خونریزی خارجی (Extrinsic)

خونریزی خارجی با تراوش، جاری شدن و بیرون جهیدن خون از زخم مشخص می شود. ممانعت از خونریزی مویرگی و وریدی به دلیل پایین تر بودن فشار خون آن ها آسان است. معمولاً این نوع خونریزی با وارد کردن فشار مستقیم به زخم، به راحتی قابل کنترل است. خونریزی‌های شریانی از زخم به دلیل فشار بالای رگ خونریزی دهنده شدیدتر است. مکانیسم های طبیعی کنترل و تشکیل لخته به کاهش خونریزی کمک می کنند اما در صورتیکه رگ آسیب دیده بزرگ باشد، نمی توانند آن را متوقف کنند. خونریزی‌های خارجی را باید طبق یک الگوی مرحله بندی‌ شده‌ به شرح زیر کنترل نمود:

۱- فشار مستقیم روی محل خونریزی:

به محض پیدا شدن محل خونریزی‌ باید از فشار مستقیم بر روی آن جهت کنترل خونریزی استفاده نمود. این روش به ویژه در خونریزی های وریدی بسیار مؤثر است. پرستار باید با استفاده از گاز استریل، نوک انگشتان یا کف دست به طور مستقیم بر روی موضع خونریزی‌ فشار وارد کند تا متوقف شود. این روش اولین اقدام برای کنترل خونریزی خارجی است. در عروق آسیب‌دیده مقدار خونریزی‌ مستقیماً تابع اندازه ی سوراخ موجود در رگ خونی و فشار ترانسمورال (اختلاف فشار در درون و بیرون رگ) است. این رابطه برای اولین بار توسط Bernolli (ریاضیدان سوئیسی) در قالب یک تساوی بیان شد. بر این اساس هر چه اندازه ی سوراخ ایجادشده در رگ و فشار ترانسمورال بیشتر باشد، کنترل خونریزی نیاز به فشار مستقیم بیشتری دارد.

فشار مستقیم از دو طریق می تواند خونریزی‌ خارجی را کاهش دهد یا متوقف کند:

1. فشارمستقیم روی محل خونریزی، موجب افزایش فشار خارج عروقی و بنابراین کاهش فشار ترانسمورال می شود و خونریزی‌ را کند یا متوقف می کند‌
2. فشار مستقیم روی محل خونریزی‌، با فشرده کردن کناره های رگ پاره شده‌، اندازه ی سوراخ را کوچک نموده و در نتیجه مقدار خونریزی را کاهش بیشتری می دهد. با این کار و حتی در صورت عدم بند آمدن‌ خونریزی، ممکن است میزان خروج خون به حدی کاهش پیدا کند که سیستم انعقادی بتواند آن را قطع نماید. به این دلیل است که فشار مستقیم تقریباً همواره خونریزی را متوقف می کند.

در صورتی که به هر دلیل نتوان فشاری مستقیم را با کمک دست اعمال کرد، می توان از پانسمان فشاری با استفاده از پدهای گاز استریل و یک بانداژ حلقوى الاستیک یا کاف باد کرده ی دستگاه فشار خون برای کنترل خونریزی بهره گرفت. این پانسمان را می توان مستقیماً بر روی محل خونریزی‌ قرار داد. جهت کنترل خونریزی‌ زخم های خونریزی‌ دهنده ناشی از فرو رفتن یک شیئ، باید فشار بر روی دو طرف آن شیئ و نه بر روی موضع خونریزی اعمال گردد. نگه داشتن شیئ در محل خود می تواند موجب تامپوناد کردن خونریزی شود. و بیرون آوردن‌ شیئ می‌تواند منجر به خونریزی غیر قابل کنترل گردد.

۲- استفاده از تورنیکه (Tourniquet) یا رگ بند:

در صورتی که اعمال فشار مستقیم نتواند خونریزی‌ خارجی از یک اندام را کنترل نماید، استفاده از تورنیکه گام منطقی بعدی قلمداد می شود. تورنیکه های تجاری مختلفی وجود دارند که در صورت دسترسی می توان استفاده کرد. در صورت عدم دسترسی به تورنیکه ها، می‌توانن از کاف فشارسنج و یا از یک بانداژ سه گوش گره خورده استفاده کرد.

مراحل بستن تورنیکه عبارت است از:

1. تورنیکه یا کاف فشارسنج یا باند سه گوش را بالاتر و در انتهای مجاور زخم و تا حد امکان نزدیک به آن ببندید امّا روی آن قرار نگیرد. زمانی که زخم در کنار یک مفصل قرار دارد، تورنیکه را بر روی مفصل مانند آرنج یا زانو قرار ندهید و در عوض کمی بالاتر از مفصل ببندید. تورنیکه معمولاً پایین تر از زانو و آرنج بسته نمی شود. زیرا خطر آسیب رسانی به عروق و اعصاب سطحی به همراه دارد.
2. تورنیکه را جایی ببندید که جریان خون شریانی را قطع کند. تورنیکه ای که فقط جریان خون وریدی را قطع نماید، در حقیقت موجب افزایش خونریزی خواهد شد. رابطه ای مستقیم میان میزان فشار وارده و قطر اندام خونریزی دهنده وجود دارد. بنابراین کنترل خونریزی از ساق پا در قیاس با کنترل خونریزی‌ از بازو نیاز به تورنیکه ی محکمتری دارد. در صورت استفاده از کاف فشارسنج، کاف را ۲۰ تا ۳۰ میلیمتر جیوه بیشتر از فشار سیستول مصدوم باد شود تا خونریزی‌ بند آید.
3. محکم نمودن تورنیکه جهت ممانعت از باز شدن آن
4. زمانی که تورنیکه را بستید نباید روی آنرا بپوشانید. تا امکان کنترل آن از جهت خونریزی مجدد وجود داشته باشد.
5. زمان استفاده از تورنیکه را بر روی یک تکه چسب لوکوپلاست بنویسید و به بر روی آن بچسبانید. زمان استفاده از تورنیکه را به صورت زیر یادداشت شود:
6. TK (برای نشان دادن تورنیکه)
7. زمان دقیق به عدد (برای نشان دادن اینکه در این ساعت بسته شده است)
8. تسکین درد در مصدومان هوشیار مد نظر قرار داده‌شود. (مگر آنکه مصدوم دچار شوک نوع ۳ و ۴ باشد).
9. تورنیکه تا زمان رسیدن به مرکز درمانی مناسب حفظ شود.
10. مصدوم را باید ترجیحاً به مرکزی انتقال داد که دارای امکانات جراحی باشد.

۳- داروهای موضعی:

در صورت در دسترس بودن پانسمان های بند آورنده ی خون می توان طبق دستورالعمل آن ها و در جهت بند آوری خونریزی استفاده کنید. انواعی از پانسمان های بند آورنده ی خون که سازمان جهانی غذا و دارو (FDA) استفاده از آن ها را مجاز دانسته عبارتند از:

• پودرلخته ساز سریع (Quik Clot)
• ماده ای موسوم به TraumaDex

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.