سل (Tuberculosis)

سل (سل)، یک بیماری عفونی است که در درجه اول بر پارانشیم ریه تأثیر می گذارد و اغلب توسط مایکوباکتریوم سل ایجاد می شود و ممکن است تقریباً به هر قسمت از بدن از جمله مننژ، کلیه، استخوان ها و غدد لنفاوی گسترش یابد. عفونت اولیه معمولاً ۲ تا ۱۰ هفته پس از مواجهه رخ می دهد. سپس بیمار ممکن است به دلیل پاسخ سیستم ایمنی آسیب دیده یا ناکافی دچار بیماری فعال شود. فرآیند فعال ممکن است طولانی شود و در صورت قطع بیماری با بهبودی طولانی مدت مشخص شود اما پس از آن دوره های فعالیت مجدد دنبال می شود. سل یک مشکل بهداشت عمومی در سراسر جهان است که با فقر، سوء تغذیه ، ازدحام بیش از حد، مسکن نامرغوب و مراقبت های بهداشتی ناکافی ارتباط نزدیکی دارد. میزان مرگ و میر و بیماری همچنان در حال افزایش است.

عوامل خطر

• تماس نزدیک با کسی که سل فعال دارد
• وضعیت نقص ایمنی (به عنوان مثال افراد مسن، سرطان، کورتیکواستروئید درمانی و HIV)
• مصرف مواد مخدر تزریقی و اعتیاد به الکل
• افرادی که از مراقبت های بهداشتی کافی برخوردار نیستند (به عنوان مثال افراد بی خانمان یا فقیر، اقلیت ها، کودکان و بزرگسالان جوان)
• بیماری قبلی از جمله دیابت، نارسایی مزمن کلیه، سیلیکوز و سوء تغذیه
• مهاجران از کشورهایی که شیوع بالایی از سل دارند (به عنوان مثال هائیتی، جنوب شرقی آسیا)
• اقامت طولانی مدت (به عنوان مثال مراکز مراقبت طولانی مدت، زندان ها)
• زندگی در خانه های پر ازدحام و نامرغوب
• شغل (به عنوان مثال کارکنان مراقبت های بهداشتی به ویژه کسانی که فعالیت های پر خطر را انجام می دهند)

علائم

• تب خفیف، سرفه، تعریق شبانه، خستگی و کاهش وزن
• سرفه که ممکن است با هموپتیز به خلط مخاطی مایع تبدیل شود

تشخیص

• تست پوستی سل (آزمایش مانتو)؛ آزمون QuantiFERON-TB Gold QFT-G))
• عکسبرداری از ریه
• اسمیر سریع باسیل
• کشت خلط

درمان

سل ریوی اصولاً با عوامل ضد سل به مدت ۶ تا ۱۲ ماه درمان می شود. طول مدت درمان برای اطمینان از ریشه کن شدن ارگانیسم ها و جلوگیری از عود طولانی است.

درمان دارویی

• داروهای خط اول: ایزونیازید یا INH (نیدرازید)، ریفامپین (ریفادین)، پیرازینامید و اتامبوتول (میامبوتول) روزانه به مدت ۸ هفته و تا ۴ تا ۷ ماه ادامه دارد
• داروهای خط دوم: کپروئومایسین (کپاستات)، اتیونامید (ترکاتور)، سدیم پارا آمینو سالیسیلات و سیکلوسرین (سرومیسین)
• ویتامین B (پیریدوکسین) معمولاً با INH تجویز می شود

جهت مطالعه بیشتر پیرامون این موضوع، به مقالات مراجعه نمایید.

• نکاتی پیرامون آمبولی ریه
• نکاتی درباره ساختار و عملکرد دستگاه تنفسی
• سندرم دیسترس حاد تنفسی (ARDS)

مداخلات پرستاری

• بهبود وضعیت راه هوایی
• افزایش مصرف مایعات را تشویق کنید.
• در مورد بهترین موقعیت برای تسهیل تخلیه راهنمایی کنید.
• حمایت از پایبندی به رژیم درمانی
• توضیح دهید که سل بیماری مسری است و مصرف داروها مؤثرترین راه جلوگیری از انتقال است.
• در مورد داروها، برنامه دارویی و عوارض جانبی راهنمایی کنید.
• نظارت بر اثرات جانبی داروهای ضد سل.
• در صورت عدم رعایت دقیق و مداوم رژیم دارو، در مورد خطر مقاومت به دارو دستور دهید.
• علائم حیاتی را با دقت کنترل کرده و جهش دما یا تغییر وضعیت بالینی بیمار را مشاهده کنید.
• به مراقبین بیمارانی که در بیمارستان بستری نیستند برای نظارت بر درجه حرارت و وضعیت تنفسی بیمار آموزش دهید. هرگونه تغییر در وضعیت تنفسی بیمار را به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی اولیه گزارش دهید.

ارتقاء فعالیت و تغذیه کافی

• یک برنامه فعالیت پیش رونده را با بیمار برای افزایش تحمل فعالیت و قدرت عضلانی برنامه ریزی کنید.
• طرحی مکمل برای تشویق تغذیه کافی تدوین کنید. یک رژیم غذایی از وعده های غذایی کوچک، مکرر و مکمل های غذایی ممکن است در تأمین نیازهای روزانه کالری ذرات مفید باشد.
• امکاناتی را شناسایی کنید (به عنوان مثال  اتاق مجزا، آشپزخانه ها، وعده های غذایی روی سینی چرخ دار) که وعده های غذایی را در محل بیمار فراهم می کند و احتمال دسترسی بیمار به مواد مغذی بیشتر را افزایش می دهد.

جلوگیری از شیوع عفونت سل

• در مورد اقدامات مهم بهداشتی، از جمله مراقبت از دهان، پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه و عطسه، دفع صحیح خلط و شستن دست با دقت به بیمار بیاموزید.

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.