شوک هموراژیک (شوک هیپوولومیک ناشی از خونریزی، Hemorrhagic shock)

به طور متوسط یک فرد بالغ ۷۰ کیلوگرمی ۵ لیتر خون در سیستم گردش خونی خود دارد. در شوک هموراژیک (شوک هایپوولومیک ناشی از خونریزی) را می توان بر اساس شدت و مقدار خونریزی به چهار دسته ی پیشرونده طبقه بندی کرد. این دسته بندی با حجم خون از دست رفته در خونریزی حاد و علائم و نشانه های مربوط به آن ارتباط دارند. باید توجه داشت که پاسخ هر فرد به از دست دادن خون بر حسب سرعت و پیشرفت بیماری متغیر است. استفاده از این دسته بندی ها به پرسنل اورژانس در تعیین شدت نسبی خون از دست رفته و نیاز به مداخله فوری کمک می کند.

خونریزی دسته ی ۱

 از دست رفتن حدود ۱۵درصد (۷۵۰ سی سی) از خون بدن در بزرگسالان که در آن مکانیسم جبرانی بدن با انقباض عروقی انجام می گیرد. در این حالتبیمار هوشیار است و ممکن است کمی مضطرب باشد. علائم این مرحله عبارتند از:

  • نبض های محیطی کاملا قابل لمس است
  • ضربان قلب ممکن است کمی افزایش می یابد
  • فشار خون سیستولیک طبیعی است
  • تعداد تنفس طبیعی است
  • وضعیت پوست طبیعی است

جهت مطالعه بیشتر درباره موضوعات مرتبط با این مقاله، میتوانید مقالات زیر را مطالعه نمایید.

خونریزی دسته ی ۲

 از دست رفتن حدود ۳۰-۱۵ درصد (۱۵۰۰-۷۵۰ سی سی) از خون بدن که در آن مکانیسم جبرانی بدن به وسیله ی انقباض عروقی دچار مشکل می شود و انحراف جریان خون به سمت ارگان های حیاتی ایجاد می شود. در این حالتهیپوکسی مغزی افزایش می یابد. سایر علائم فرد عبارتند از:

  • نبض رادیال احتمالاً ضعیف است
  • ضربان قلب به دنبال پاسخ سمپاتیک تاکیکارد و معمولاً بالای ۱۰۰ بار در دقیقه است
  • فشار خون سیستولیک کاهش و یا فشار سیستولیک افزایش می یابد. ممکن است کاهش فشار خون سیستولیک بدون تغییر فشار خون دیاستولیک اتفاق بیفتد که موجب ایجاد فشار نبض باریک می شود
  • تعداد و سرعت تنفس به دنبال تحریک سمپاتیک افزایش می یابد و بیمار تاکی پنه است
  • وضعیت پوست رنگ پریده و سرد و مرطوب است

خونریزی دسته ی ۳

از دست رفتن حدود ۴۰-۳۰ درصد (۲۰۰۰-۱۵۰۰ سی سی) خون بدن که در آن مکانیسم های جبرانی (انقباض عروقی) و برون ده قلبی کاهش می یابد و وضعیتی تهدید کننده ی حیات است. علائم آن عبارتند از:

  • بیمار گیج و خواب آلود و شاید هم بدون واکنش باشد
  • نبض های محیطی از بین می روند
  • ضربان قلب به دنبال پاسخ سمپاتیک وتاکیکارد و معمولاً بالای ۱۲۰ بار دردقیقه است
  • کاهش فشار سیستولیک به زیر ۹۰ میلیمتر جیوه اتفاق می افتد
  • به دنبال تحریک سمپاتیک سرعت تنفس افزایش می یابد
  • وضعیت پوست رنگ خاکستری و کاملا سرد و مرطوب است
  • علائم شوک هیپوولومیک دیده می شود

خونریزی دسته ی ۴

بیش از ۴۰ درصد (بیش از ۲۰۰۰ سی سی) از خون بدن تلف شده است. انقباض جبرانی دچار مشکل شده است و باعث تخریب بیشتر خونرسانی به بافت ها و اکسیژن رسانی است و در آن بیمار خواب آلود، بی حال و گیج است و دچار کاهش سطح هوشیاری شده است. علائم واضح شوک دیده می شود. در این حالت بیمار بیهوش است. سایر علائم عبارتند از:

  • لمس نبض های مرکزی کاروتید و فمورال مشکل است
  • ضربان قلب پیشرفت به سمت کاهش ضربان قلب شدید دارد
  • فشار خون سیستولیک افت شدید فشار خون وجود دارد
  • تنفس سریع و کم عمق و غیر مؤثر است
  • وضعیت پوست پوست لکه لکه می شود
  • علائم شوک هیپوولومیک به وضوح دیده‌ می شود
شوک هموراژیک

شوک هموراژیک در کودکان

 از آنجایی که حجم خون کودکان از بالغین بسیار کمتر است، اتلاف مقدار کمی خون ممکن است از نظر اثرات همودینامیکی چشمگیر باشد. در کودکان مبتلا به شوک، ابتدا برون قلبی و فشار خون از طریق مکانیسم های جبرانی مانند انقباض عروقی، افزایش ضربان قلب و افزایش قدرت انقباضی قلب در حد طبیعی حفظ می شود. در واقع در کودکان دچار تروما تا وقتی که حجم خونی که به طور حاد از دست رفته به حدود ۳۰-۲۵ درصد از حجم خون در گردش نرسیده است کاهش فشار دیده نمی شود. بنابراین وجود فشار خون طبیعی وجود شوک را رد نمی کند. بروز کاهش فشار خون نشانه ی وضعیت وخیمی است و نشان می دهد که عدم جبران قلبی و عروقی اتفاق افتاده و ایست قلبی و عروقی در شرف وقوع است.

مداخلات پرستاری در شوک هموراژیک
  • جایگزینی مایع و خون. باید از مایعاتی که داخل رگ می مانند مثل رینگر-لاکتات استفاده شود.
  • استفاده از شلوار ضدشوک
  • کنترل دقیق میزان ورودی مایعات و دفع
  • انتقال خون
  • کنترل علائم حیاتی و هموگلوبین و هماتوکریت خون
  • کنترل اثربخشی داروها و عوارض آن ها
  • حفظ ایمنی و راحتی بیمار
  • کاهش اضطراب بیمار

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.