عوامل مؤثر بر بهداشت جامعه

FTaheri
دی ۱۲, ۱۴۰۰
بدون دیدگاه
1149 مشاهده

تعریف جامعه و انواع آن

انسان موجودی اجتماعی است و از ابتدای پیدایش به صورت دسته جمعی زندگی می‌کرده است بنابراین انسان ها استقلال کمی از یکدیگر دارند و تحت نیازها و مناسبات اجتماعی در کنار هم زیست می‌کنند و جامعه را تشکیل می دهند. انواع جامعه عبارتند از:

جامعه ی تصادفی[۱]: شامل تعداد افرادی است که به صورت تصادفی و فاقد یگانگی کافی در کنار هم جمع شده اند مانند افرادی که برای تماشای یک حادثه تصادف گرد آمدند
جامعه‌ی منظم[۲]: جامعه ای که از نظم و یگانگی فراوان برخوردار است مانند حاضرین در یک مجلس سخنرانی
جامعه ی فعال[۳]: افرادی که برای رسیدن به هدفی مشترک تلاش می‌کنند
جامعه ی عامه[۴]: افرادی که معمولاً در یک جا جمع نمی شوند امّا به علّت داشتن مصالح و منافع مشترک، با یکدیگر ارتباط داشته و دارای عقیده و وفاق عمومی هستند (عقیده به معنای قضاوتی است که مورد قبول همه بوده و وفاق به معنی عقیده های دامنه دار و ریشه دار است).

محدودترین جامعه ی انسانی خانواده است که هسته ی اصلی جوامع را تشکیل می دهد.

هر جامعه دارای رفتارها آداب و رسوم سنت ها اخلاق اعمال و حرکات متنوع و پیچیده ای است. که شباهت های بسیاری دارد. بنابراین افرادی که در یک جامعه خاص زندگی می کنند و مناسبات مشابهی دارند جامعه را به وجود می آورند.

حفظ و بقای انسان مستلزم رعایت اصول و قوانینی است که انسان در پی تحقیقات به آن رسیده. و با تعمیم این اصل به جامعه، بقاء جامعه نیز مستلزم رعایت قوانین از جمله نکات بهداشتی است. اگر موضوع بهداشت را به جامعه تعمیم دهیم تعریفی از بهداشت جامعه خواهیم داشت که عبارت است از پیشگیری از بیماری ها از طریق بهسازی محیط، افزایش عمر افراد از طریق پیشگیری از بیماری های واگیر، بالا بردن سطح سلامتی و توانایی افراد جامعه از طریق آموزش بهداشت، غربالگذری و تشخیص زودرس بیماری ها و ناتوانی ها و افزایش خدمات پزشکی، استفاده از حداکثر نیروی جسمانی و فکری افراد جهت پیشرفت های اجتماعی. هدف بهداشت جامعه رسیدن‌ به مؤثرترین وضعیت تکامل زندگی فرد و جامعه است. و فلسفه ی بهداشت جامعه سلامت جسمی، روحی و روانی و اجتماعی تک تک افراد جامعه به عنوان سرمایه‌های آن است.

می توانید جهت مطالعه بیشتر درباره موضاعات مرتبط با این مقاله، مطالب زیر را مطالعه نمایید.

عوامل مؤثر بر بهداشت جامعه

عوامل‌ متعددی بر بهداشت و سلامتی جامعه تأثیر می گذارند که مهمترین آن ها عبارتند از:

عوامل اقتصادی[۵]: ازمهم‌ترین عوامل اقتصادی تأثیرگذار بر بهداشت جامعه، میزان درآمد افراد و یا وضعیت اقتصادی حاکم بر آن جامعه است. افرادی که دارای فقر مالی هستند در مقایسه با سایر افراد از خدمات پیشگیری و درمانی کمتری استفاده می کنند به همین دلیل نیازهای بهداشتی در آنها بالاتر است.

عوامل اجتماعی: این عوامل خود به موارد زیر تقسیم می شود:

طبقه ی اجتماعی[۶]: مفهوم کلی آن لایه لایه کردن و رتبه دادن به جمعیت است که بر طبق شغل و تحصیلات، شیوه ی زندگی و درآمد ایجاد می شود و تأثیر اجتماعی عظیمی در جنبه های متعدد از نحوه ی زندگی، سلامت و بهداشت دارد. تقسیم بندی طبقات اجتماعی در جوامع مختلف متفاوت است. امّا معمولاً شغل و درآمد به عنوان مبنای طبقه بندی در نظر گرفته‌می شوند. اختلاف طبقاتی در زندگی انسان ها تأثیرات عمیقی می گذارد و امکان حفظ سلامتی و بهداشت را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. افراد طبقات بالای جامعه و اعضای طبقات متوسط به علّت زندگی آسوده تر، دسترسی بیشتری به پزشک و دارو و خدمات و فناوری پیشرفته دارند بنابراین میزان سلامتی در این افراد بالاتر است. مطالعات نشان داده‌اند که اکثر موارد بیماری های شدید روانی و روان پریشی در افراد طبقات پایین دست جامعه بروز کرده است. حتی نحوه درمان مشکلات روانی نیز در این طبقات متفاوت بوده و این افراد معمولاً به جای درمان های عمیق سطح بالا مانند جلسات متعدد روانکاوی، به درمان‌های سریع و در بیمارستان های سطح پایین می پردازند.

نژاد[۷]: به معنی گروه بزرگی از افراد است که دارای شباهت های بدنی گوناگون مانند قد، شکل و حجم جمجمه، رنگ مو و پوست هستند. برخی از جامعه شناسان نژاد را به معنای گروهی از مردم که زبان و آداب و رسوم مشترکی دارند به کار می برند. سه نژاد اصلی در جهان وجود دارد که عبارتند از:

نژاد سیاه شامل سیاه پوستان جهان.
نژاد زرد شامل زرد پوستان آسیای شرقی و سرخپوستان آمریکایی که از نژاد زرد پوستانی هستند که سالرها پیش به آمریکا مهاجرت کردند.
نژادسفید که خود از نژادهای فرعی متعددی مانند نژاد هندی و مدیترانه‌ای تشکیل شده‌ است.

نژادهای مختلف از لحاظ سلامتی و بیماری تفاوت هایی با هم دارند که ریشه در ژنتیک و توارث در آن هاست. و برخی از بیماری ها در افراد سیاه پوست و یا سفید پوست به صورت انحصاری دیده‌ می شود. و یا در این نژادها نسبت به نژادهای دیگر کمتر یا بیشتر است.

توارث[۸]: به معنای سابقه ی فامیلی انسان ها است. انسان ها برخی از مختصات اجداد خود را به ارث می برند. امّا به نظر می‌رسد که وراثت تأثیر بالایی در بروز برخی از علائم در انسان ندارد. و بیشتر این تظاهرات وابسته به عوامل محیطی است.

سن: وضعیت سلامتی و بیماری در سنین مختلف متفاوت است. به علاوه بیشتر افرادی که در کشورهای جهان اول زندگی می‌کنند در سنین بالا بوده و در حالی که افراد کشورهای جهان سوم بیشتر در سنین کودکی نوجوانی و جوانی هستند. بنابراین در کشورهای پیشرفته خدمات مربوط به بیماری‌های مزمن و توانبخشی دارای اهمیت بسیاری است در حالی که در کشورهای جهان سوم مرگ و میر کودکان زیر یک سال و زیر ۵ سال به عنوان یکی از مشکلات اصلی مطرح است.

شغل: شغل در هر دوره ی زمانی انسان را با مشکلات مخصوص به خود مواجه می کند. به عنوان مثال در دوره ی کشاورزی بیماری های مشترک بین انسان و جانوران و بیماری های واگیر و عفونی شیوع بیشتری داشت در حالی که در دوران صنعتی خطرات شغلی ناشی از فناوری و پیشرفت علم باعث بروز بیماری های مختلفی در انسان می شود.

عوامل فرهنگی

بر طبق نظریه ی تیلور فرهنگ به معنای دانش، عقاید، هنر، اخلاق و آداب و رسوم انسان ها تعریف می شود. انسان با فرهنگ جامعه ی خود موجودی اجتماعی می شود و با مردم پیرامون خود هماهنگی می یابد. فرهنگ هر جامعه دارای دو جنبه مادی و غیر مادی است. فرهنگ‌ مادی به معنای وسایلی است که به دست اعضای پیشین جامعه ساخته‌ شده‌ و برای انسان حاضر به ارث مانده است .فرهنگ غیر مادی یا فرهنگ مجرد که به فرهنگ معنوی نیز معروف است. شامل رسوم و عقاید و هنرهایی است که عمدتاً توسط زبان و خط فرا گرفته می شوند. و توسط گروه های رسمی مانند مدارس و نهادهای غیر رسمی مانند گروه هایی هم سن و سال از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد.

آداب و رسوم باعث می‌شود تا رفتارهای بهداشتی صحیح و غلط در افراد یک جامعه گسترش پیدا کند. به عنوان مثال در هنگامی که بیماری جذام در اروپا به وجود آمد باور عموم بر این بود که دیو و شیاطین سبب ایجاد بیماری می شوند. و حتی پس از کشف داروهای ضد آن نیز برخی افراد از دارو استفاده نمی نمودند امّا به تدریج باور مردم نسبت به این بیماری تغییر کرد.

عوامل سیاسی

برنامه ریزی های صورت گرفته‌ توسط سیاستگذاران در هر جامعه در سلامتی و بهداشت افراد تأثیر دارد. به عنوان مثال جنگ که به عنوان یک روش سیاسی محسوب می شو،د باعث بروز بسیاری از بیماری‌ها و اپیدمی آن ها می‌شود که حتی برای کشورهای همسایه نیز خطرناک است.

عوامل محیطی

انسان ها تحت تأثیر عوامل محیطی خود قرار می‌گیرند. انسان موجودی است که می تواند با محیط خود سازگار شود و به زندگی ادامه دهد. عواملی مانند سرما، گرما، رطوبت نور و… در زندگی روزانه ی انسان تأثیر بسیاری دارند. و بسته به نوع محیطی که انسان در آن زندگی می‌کند خطرات متعددی از جمله بیماری های عفونی یا آلودگی های شیمیایی می توانند او را با مشکلات جسمی و بهداشتی رو در رو کنند. امروزه این اعتقاد وجود دارد‌ که بیماری به علّت به هم خوردن توازن بین انسان و محیط زیست و روی می‌ دهد. در هر بیماری سه عامل میزبان، محیط زیست و عوامل بیماری زا نقش دارند که محیط زیست به طور عمده ناشناخته است و در اکثر موارد نقش تعیین کننده در بروز پیشگیری و مبارزه با بیماری دارد. بنابراین لزوم رعایت بهداشت محیط و بهسازی آن ضروری است.

سازمان جهانی بهداشت معتقد است که بهداشت محیط به معنای کنترل عواملی از محیط زندگی است که با رفاه و سلامتی بدن و روان و اجتماع تأثیر دارد و به بیان دقیق تر بهداشت محیط عبارت است از ایجاد توازن میان انسان و محیط زیست یعنی مبارزه با عوامل زیان بار محیطی مانند آب و هوا، خاک، زباله و فضولات که سبب ارتقاء سطح سلامتی انسان می شود.

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.