صفر تا صد عفونت های گوارشی

صفر تا صد عفونت های گوارشی

FTaheri
آذر ۲۴, ۱۴۰۰
بدون دیدگاه
836 مشاهده

عفونت های گوارشی

باکتری سالمونلا (Salmonella)

سالمونلا یکی از عمده‌ترین دلایل مسمومیت‌های غذایی است. باکتری سالمونلا در روده ی حیوانات مانند خوک و پرندگان یافت می‌شود و از طریق مدفوع گسترش پیدا می‌کند. اگر مدفوع به آب ‌های آبیاری محصولات کشاورزی ریخته شود، باکتری می‌تواند خود را به محصولات کشاورزی رسانده و آن‌ ها را نیز آلوده نماید. مرغ خام نیز در برخی موارد توسط باکتری آلوده می‌شود. سالمونلا از شاخه پروتئوباکتریا، گرم منفی و باسیل است. سالمونلا برای اولین بار در تخم‌مرغ و جوجه ‌ها دیده شد امّا مهمترین حامل باکتری انسان است. این باکتری می‌تواند به هنگام تخم‌گذاری از بدن حیوان به داخل تخم یا بعد از تشکیل تخم، وارد پوسته آن شود. در حدود ۲۳۰۰ نوع باکتری سالمونلا تا کنون کشف و ثبت شده‌اند. مهم‌ترین دسته‌بندی که از سالمونلا وجود دارد مربوط به سه دسته زیر است:

سالمونلا تیفی (SalmonellaTyphi) عامل تب روده یا حصبه (تیفوس، تیفوئید)
سالمونلا‌ کلراسوییس (Salmonellacholerae–suis)
سالمونلا انتریتیدیس (Salmonella Enteritidis)

این باکتری مقاومت زیادی در برابر گرما و همچنین عوامل فیزیکی و شیمیایی دارد. محل اصلی که باکتری سالمونلا در سیستم گوارشی آن را درگیر می‌کند، سلول‌های اپیتلیوم مخاط روده است. این باکتری وارد واکوئل و همچنین اتصالات بین سلولی می‌شود. باکتری‌ ها در محلی که وارد شده‌اند شروع به تکثیر می‌کنند.

آنچه که باکتری سالمونلا را خطرناک‌تر می‌کند توانایی عبور آن از میان لامینا پروپریا یا غشای پایه است. با این گذر، خون فرد مبتلا به سالمونلا آلوده شده و باعث تشدید علائم به شکل یک بیماری عفونی می‌شود. مهم‌ ترین بیماری که باکتری سالمونلا عامل آن است، تب حصبه یا تیفوس است. این بیماری هم اکنون در ۷۲ کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران ریشه کن شده است.

علائم

تهوع
اسهال
استفراغ
گاهی تب
سردرد
گرفتگی عضلات شکمی
از دست دادن‌ اشتها

این علائم معمولاً بعد از ۷۲-۱۲ ساعت از ورود باکتری به بدن، خود را نشان می‌دهد و معمولاً ۷-۴ روز طول می‌کشد. با این وجود، ممکن است که تا چند ماه، روده و دستگاه گوارشی عملکردی به شکل قبل نداشته باشند. در موارد نادری این باکتری می‌تواند باعث آرتریت شود.

درمان

درمان عمومی سالمونلا به صورت خانگی و خود به خودی است. باکتری مانند دیگر مسمومیت ‌ها از بدن انسان با مدفوع و اسهال دفع می‌شود. لذا لازم است که مایعات و آب فراوان در هنگام مسمومیت خورده شود. در موارد نادری سالمونلا وارد خون می شود و منجر به عفونت‌های شدید و حاد می‌شود که نتایج جدی‌تر و حادتری به نسبت مسمومیت ایجاد می‌کند.

جهت مطالعه بیشتر پیرامون این موضوع، به مقالات زیر مراجعه نمایید.

ژیاردیا لامبلیا (Giardialamblia,Giardia duodenalis or Giardia intestinalis)

یک بیماری اسهالی به علت یک انگل میکروسکوپی به نام ژیاردیای روده ای است. هنگامی که حیوان یا انسان به این عفونت مبتلا می شود، انگل درون روده رشد کرده و وارد مدفوع می گردد. از آن جایی که انگل توسط یک لایه ی خارجی یا اسپور محافظت می شود، در خارج از بدن انسان و در محیط برای یک مدت طولانی زنده باقی می ماند. انگل ژیاردیا درون روده ی انسان و حیوان آلوده رندگی می کند. میلیون ها انگل توسط مدفوع فرد آلوده خارج می شوند از این رو ژیاردیا در خاک، غذا و یا سطح هر چیزی که با مدفوع انسان یا حیوان آلوده مرتبط باشد یافت می شود. فرد از طریق خوردن اتفاقی انگل (برروی غذا یا در استخرها)، آلوده می گردد. بیماری از راه خونی منتقل نمی شود.

علائم

اسهال
تجمع گازهای روده ای
مدفوع چرب
کرامپ های معده
اختلال عملکرد معده و تهوع
کاهش وزن و بی آبی بدن

برخی افراد آلوده هیچ گونه علامتی ندارند. به صورت طبیعی علائم ۲-۱ هفته بعد از آلودگی رخ می دهند. در افرادی که سالم هستند، ممکن است علائم ۶-۲ هفته به طول انجامد. اغلب علائم عفونت طولانی تر می باشند.

عوامل مستعد کننده

کودکانی که در مراکز مراقبت روزانه نگهداری می شوند
پرستاران کودکان
والدین کودک مبتلا به عفونت
مسافران بین المللی
افرادی که از منابع آلوده آب می نوشند
گردشگران و ساکنان کمپ ها که از آب تصفیه نشده می آشامند
شناگرانی که از آب آلوده ی چشمه، رودخانه یا جریان های آب استفاده می کنند. آب آلوده شامل آبی است که جوشانده یا تصفیه و یا گندزدایی شیمیایی نشده است.

تشخیص

باید یک نمونه مدفوع جهت بررسی انگل فرستاده شود. به علت تشخیص مشکل ژیاردیا ممکن است نیاز به چندین نمونه مدفوع در چند روز متوالی باشد.

درمان

مصرف آنتی بیونیک‌های مترونیدازول و تینیدازول به مدت ۷-۵ روز

آمیبیاز

عفونتی روده ایست که توسط آمیبی به نام آنتامیبا هیستولیتیکا (Entamoeba histolytica) ایجاد می شود. این انگل بیشتر عفونت روده ای ایجاد می کند ولی عفونت علامت دار فقط در ۱۰درصد موارد رخ می دهد و باقی موارد بدون علامت هستند. ابتلا به این عفونت در اثر ورود کیستِ این انگل تک سلولی از طریق آب یا غذای آلوده به درون دستگاه گوارش فرد صورت می‌گیرد. کیست این آمیب بسیار مقاوم بوده و می تواند هفته ها در خاک مرطوب زنده بماند. پس از ورود کیست به دستگاه گوارش، تبدیل به شکل فعال خود می شود و باعث ایجاد بیماری می شود. افراد مستعد عبارتند از:

زندگی در مناطق با بهداشت پائین یا سفر به این مناطق
افرادی که در محل هایی به طور گروهی زندگی می کنند مثلاً پادگان ها، خانه ی سالمندان و محل نگهداری افراد عقب مانده ی ذهنی

علائم

تنها ۱۰درصد موارد عفونت، علامت دار شده و فرد علائم بیماری را نشان خواهد داد. این علائم معمولاً ۶-۲ هفته پس از خوردن کیست آغاز شده و به صورت اسهال (که دفعات آن در طول روز ممکن است به ۱۲-۶ بار برسد). درد شکم، دل پیچه خود را نشان می دهد. شدیدترین نوع بیماری گوارشی آن اسهال خونی آمیبی است که با خون در مدفوع، تب، درد شکم خود را نشان می دهد. همچنین آمیب می تواند با سوراخ کردن جداره ی روده خود را به جریان خون رسانده و از این طریق به اعضاء دیگر رفته و باعث ایجاد آبسه ی آمیبی در این اعضاء شود. کبد شایعترین مکان برای ایجاد آبسه ی آمیبی است امّا به ندرت این آبسه ها در ریه و یا مغز نیز ایجاد می شوند.

تشخیص

۱-آزمایش مدفوع: برای تشخیص این نوع انگل اولین قدم انجام آزمایش مدفوع است. ولی به علت اینکه ممکن است این انگل در بعضی از نمونه های مدفوع یافت نشود. معمولاً درخواست چند نمونه مدفوع (که هر کدام در یک روز گرفته شده‌اند) می شود. تا شانس تشخیص بیماری بالاتر رود. یک مشکل تشخیصی شایع در این روش شباهت این آمیب با بعضی از سلول ها و انگل های دیگر در زیر میکروسکوپ است و بنابراین گاهی فرد مبتلا به آمیب هیستولیتیکا قلمداد می شود در حالی که واقعاً مبتلا به این انگل نیست.

برای مثال نوعی دیگر از انگل های خانواده آمیب بنام آمیب دیسپار(Dispar) وجود دارد که ۱۰ برابر نسبت به آمیب هیستولیتیکا شایعتر بوده و در زیر میکروسکوپ کاملاً شبیه به هیستولیتیکا است امّا باعث بیماری در فرد نمی شود. بنابراین احتیاجی به درمان ندارد امّا با توجه به این که امکان تشخیص دقیق این دو آمیبب فقط در آزمایشگاه های پیشرفته میسر بوده بیشتر پزشکان ترجیح می دهند که تمام موارد را آمیب هیستولیتیکا فرض کرده و همه را درمان کنند تا مواجه با عوارض بیماری نشوند.

۲-آزمایش های خونی: برای عفونت های خارج روده ای (مثل درگیری کبد) و مواردی که عفونت از دیواره ی روده تجاوز می کند استفاده می شود. مشکل آزمایش خونی این است که اگر فرد در گذشته با آمیب مبتلا شده‌ باشد‌ تا مدت طولانی جواب آن مثبت می ماند.

درمان

استفاده از آنتی بیوتیک های آمیب کش فقط با تجویز پزشک؛ اگر فرد بیماری علامت دار (مثل اسهال خونی، آبسه کبدی و…) داشته باشد باید حتماً از دو آنتی بیوتیک برای درمان استفاده کرد.

اشریشیاکلی (Escherichia coli, E.coli)

نوعی باسیل گرم منفی از خانواده انتروباکتریاسه ‌است که به طور شایع در روده ی جانوران خونگرم وجود دارد. بیشتر سویه‌ های اشریشیا کلی، بی‌آزار هستند امّا برخی از سروتیپ ها موجب مسمویت غذایی و اسهال می‌شوند. سویه‌های بی‌آزار، بخشی از فلور عادی روده هستند. آن‌ها در تولید ویتامین K نقش دارند و از استقرار باکتری ‌های بیماری ‌زا در روده جلوگیری می‌کنند. این باکتری از طریق مسیر مدفوعی-دهانی از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود و شایعترین عامل عفونت دستگاه ادراری است که حدود ۹۰ درصد عفونت ‌های ادراری در زنان جوان را به خود اختصاص می‌دهد. برخی از سویه های این باکتری نیز در گوشت نیم پخته ی گاو وجود دارد و فرد پس از مصرف آن دچار اسهال خونی شده و دچار کم آبی شدید می شود.

وبا (Cholera)

نوعی بیماری عفونی ویرانگر است که توسط باکتری ویبریو کلرا (Vibriocholerae) ایجاد می شود و در طی قرن گذشته مسئول پاندمی جهانی و مشکلات بسیار دیگری بوده است. وبای اپیدمیک هنوز یکی از مشکلات اصلی بهداشت عمومی در کشورهای در حال توسعه است. تمامی اعضای این جنس باسیل های گرم منفی خمیده و بی هوازی اختیاری هستند که با داشتن یک یا دو تاژک قطبی به طور فعال حرکت می کنند و برای رشد به نمک نیاز دارند. ویبریو ها در طبیعت پیش از همه در رودخانه ها و خلیج های جزر و مد دار و در شرایط شوری متوسط زندگی می کنند. این ارگانیسم ها در ماه های تابستان که دمای آب به بیش از ۲۰ درجه می رسد تکثیر می یابند لذا شیوع بیماریهای ناشی از این ارگانیسم ها در ماه های گرم سال افزایش می یابد.

وبا در نواحی اندمیک بیشتر در کودکان اتفاق می افتد ولی زمانی که برای بار اول به جامعه ای وارد شود، بالغین و کودکان را به یک میزان مبتلا می کند. در نواحی اندمیک، بیماری در ماه های تابستان و پاییز شایعتر است. در نواحی اندمیک، احتمال ابتلای کودکان زیر ۲ سال به وبای شدید کمتر از کودکان بزرگتر است. که احتمالاً به ایمنی غیر فعال کسب‌ شده‌ از شیر مادر مربوط می شود.

عوامل مستعد کننده

کاهش کلر یا هیپوکلریدی
مصرف داروی آنتی اسید
کاهش اسیدیته معده در اثر مصرف غذا
گروه خونی O

علائم

بروز اسهال آبکی بدون دردی که ممکن است سریعا حجیم شود
استفراغ اغلب به فاصله ی اندکی پس از اسهال
بروز احتمالی شوک هیپوولمیک و مرگ در صورتی که کمبود آب و الکترولیت ها تصحیح نگردد
معمولاً در این بیماری تب وجود ندارد
کرامپ های عضلانی به علّت اختلالات الکترولیتی
احتمال بروز نارسایی کلیه

تشخیص