مفهوم عفونت (Infection)

عفونت به معنای ورود، رشد و نمو میکروب ‌ها یا انگل در زخم یا اندام موجود زنده (میزبان، Host) گفته می‌شود. ارگانیسم میکروبی (پاتوژن، Pathogen) از بدن میزبان به عنوان منبع و محل رشد و نمو و تکثیر استفاده می‌کند و اغلب باعث بیماری می‌گردند. عامل آن می‌تواند شامل انواع انگل، ویروس، پریون، باکتری، ویروئید و قارچ را باشد. بدن میزبان به‌طور طبیعی توسط دستگاه ایمنی با عامل خارجی و عفونت‌زا مقابله می‌کند که در مراحل آغازین پدیده ی التهاب را به همراه دار امّا در صورت تکثیر موفق عامل بیگانه (فرآیند کلونیزاسیون، Colonization) روند عفونی شدن آغاز می گردد و پاسخ های پاتولوژیک بروز می کنند. ممکن است علی رغم انجام کلونیزاسیون، عفونت تا مدتی پنهان باشد که به آن دوره ی کُمون یا نهفتگی (Incubation) می گویند.

زنجیره ی عفونت

عفونت با ورود عامل آن به بدن میزبان آغاز می شود. زنجیره ی آن دارای اجزای زیر است:

1. عامل بیماری زا: عاملی که در میزبان حساس عفونت‌زایی کند. این عامل می تواند خارجی مانند ویروس یا داخلی مانند فلور طبیعی روده در افراد دارای مشکل باشد. به توانایی عامل بیماری زا جهت تهاجم و تکثیر عفونت‌زایی (Infectivity) گفته می شود که به سرعت تکثیر و وسعت بافت درگیر وابسته است.
2. مخزن (Reservoir): محلی که عامل بیماری زا قبل از ورود به بدن میزبان در آن بقا دارد و نیازهای خود را توسط آن برطرف می کند.
3. راه‌ خروج از مخزن: هر آنچه که از مخزن خارج شود (اعم از ترشحات و مواد دفعی) و حاوی عامل بیماری زا باشد.
4. راه‌ انتقال در محیط: عامل عفونت می تواند به صورت مستقیم از مخزن (مانند بیماری های عفونی منتقله از زاه جنسی) یا غیر مستقیم (با واسطه ی ناقل) به بدن میزبان وارد شود.
5. راه ورود به میزبان جدید: نحوه ی ورود عامل بیماری زا به بدن میزبان اعم از راه استنشاقی یا خوراکی یا هر راه دیگر
6. میزبان مستعد: افرادی که در معرض عفونت قرار می گیرند و به واسطه ی عواملی نظیر سن، ایمنی ضعیف و… قابلیت بیماری توسط عامل را دارند

برای استفاده ی بهتر مطالعه ی مقالات، پرستار کنترل عفونت، آموزش پرستاری بیماری های عفونی، بیماری عفونی پرستاری نیز توصیه می گردد.

کنترل عامل بیماری زا

با قطع هر مرحله از زنجیره ی عفونت‌ می توان از بروز آن در بدن میزبان مستعد جلوگیری کرد. این کار می تواند قبل از ورود عامل بیماری زا به بدن فرد با روش هایی نظیر استریل نمودن و رعایت پروتکل های بهداشتی و یا با مصون سازی افراد مستعد به صورت فعال با واکسن آن عامل یا غیرفعال با استفاده از ایمنوگلوبین های ضد آن عامل انجام شود.

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.