تعاریف ارتقاء سلامت

ارتقاء سلامت (Healthpromotion)هدف پرستاری و مراقبت های بهداشتی است. اگرچه تعریف صریح ارتقاء سلامت و تمایز آن از پیشگیری از بیماری یا حفظ سلامتی ناقص است. Leavell و Clark  به شدت تحت تأثیر تکامل استراتژی های ارتقاء سلامت و پیشگیری از بیماری از طریق تعاریف کلاسیک آنها از سطح پیشگیری اولیه، ثانویه و سوم که ریشه در مدل زیست پزشکی بهداشت و اپیدمیولوژی است قرار دارشتند. ، به گفته ی لیول و کلارک، استفاده از اقدامات پیشگیرانه مربوط به تاریخ طبیعی یا مراحل بیماری است. اقدامات پیشگیرانه ی اولیه برای افراد سالم در دوره ی پیش پاتوژنز برای ارتقاء سلامت آنها و محافظت خاص در برابر بیماری اعمال می شود. اقدامات پیشگیرانه ثانویه برای تشخیص یا درمان افراد در دوره پاتوژنز بیماری اعمال می شود. پیشگیری سوم نیز توانبخشی و بازگشت افراد مبتلا به بیماری مزمن را به حداکثر توانایی عملی و سلامتی شامل می شود.

حتی اگر سطوح اولیه، ثانویه و ثالثیه ی پیشگیری ریشه در مدل پزشکی داشته باشد، لول و کلارک فراتر از مدل پزشکی حرکت کرده اند. آنها پیشگیری اولیه را به عنوان دو مؤلفه ی مجزا مفهوم سازی می کنند که شامل:ارتقاء سلامت و محافظت ویژه است. ارتقاء سلامت بر اقدامات مثبتی مانند آموزش برای زندگی سالم و ارتقاء شرایط مطلوب محیطی و همچنین معاینات دوره ای به عنوان مثال، ارزیابی رشد خوب کودک و آموزش بهداشت متمرکز است.

حفاظت ویژه شامل اقداماتی برای کاهش تهدید بیماری های خاص یا آسیب بوده و عبارت است از «بهداشت، ایمن سازی، استفاده از کمربند ایمنی و از بین بردن خطرات در محل کار».

WHO ارتقاء سلامت را فرایندی توصیف کرده که به افراد امکان افزایش کنترل و بهبود سلامتی را می دهد. ارتقاء سلامت ترکیبی از استراتژی های سطح فردی و اجتماعی برای ایجاد سیاست های عمومی سالم، ایجاد محیط های حمایتی، تقویت اقدامات جامعه، توسعه مهارت های شخصی و تغییر جهت خدمات بهداشتی است. سلامتی منبعی برای زندگی روزمره است. برای اینکه افراد یا جوامع بتوانند بهزیستی جسمی، روحی و اجتماعی را تحقق بخشند، باید از منابع اجتماعی و شخصی موجود در محیط خود آگاه شده و استفاده کنند.

شواهد قابل توجهی وجود دارد که دیدگاه مثبت در زمینه فعالیتهای ارتقاء سلامت را در افراد، جامعه و جمعیت نشان می دهد. تعریف WHO از ارتقاء سلامت بر یک فرایند و تمرکز فعلی بر روی یک رویکرد اکولوژیکی برای تعیین کننده های سلامت جمعیت در چشم انداز سلامت مثبت استوار است. این رویکردها ارتقاء سلامت را در بطن یک سبک زندگی سالم جامع و همچنین شامل تعامل همزمان با محیط های اجتماعی و جسمی قرار می دهند. واضح است که ارتقاء سلامت و سلامت جمعیت با اهداف پرستاری بهداشت عمومی سازگار است.

سلامت و ارتقاء سلامت مبتنی بر روند و بیماری محور

پرستاران مدت طولانی است که بر اهمیت سلامتی و ارتقاء سلامت در مراقبت های بهداشتی را تاکید می کنند. در عمل پرستاری بهداشت عمومی (PHN)، روشن است که بسیاری از عوامل فراتر از بیماری بر سلامت افراد و جوامع تأثیر می گذارند. مدل زیست پزشکی که در آن سلامت به عنوان فقدان بیماری تعریف می شود، توضیح نمی دهد که چرا برخی از جمعیت های در معرض عوامل استرس زای بیماری، سالم می مانند، در حالی که دیگران که به نظر می رسد در شرایط تقویت کننده سلامتی هستند، بیمار می شوند.

اگر بیمار فقط از منظر مدل زیست پزشکی مشاهده شود، شناسایی پتانسیل سلامتی فراتر از نبود بیماری در فرد را دشوار می کند. به عنوان مثال، بیشتر جمعیت های در معرض خطر مانند افراد مسن و ضعیف، حداقل مبتلا به یک بیماری مزمن هستند. در صورت محدود کردن تعریف پتانسیل سلامتی به نبود بیماری، پرستاران هرگز این جمعیت را سالم نمی دانند. تعریف سلامتی به عنوان نبود بیماری تعریفی بدبینانه و در سطح فردی است. اقدامات پرستاری می تواند به افراد مسن و بیماران مزمن در صورت استفاده از تعریف وسیع تری از سلامتی، کمک کند.

Laffrey، Loveland-Cherry، و Winkler دو دیدگاه را توصیف کردند که طبق آنها می توان می توان مفاهیم کلیدی علوم پرستاری (به عنوان مثال، شخص، بهداشت، محیط زیست) را مشاهده کرد.

اولین دیدگاه بیماری محور (Disease-oriented perspective)سلامتی را عینی دانسته و آن را به عنوان فقدان بیماری تعریف می کند. این دیدگاه فرض می کند که انسان از سیستم های اندام و سلول ها تشکیل شده است. در این دیدگاه، مراقبت های بهداشتی بر شناسایی و ترمیم بخش هایی از بدن که به درستی کار نمی کنند متمرکز است. در این زمینه، رفتار بهداشتی شامل انطباق بیمار با توصیه های متخصصان بهداشت انجام می شود.

دیدگاه دوم سلامت را به صورت ذهنی به عنوان یک فرایند تعریف می کند نه به عنوان حضور یا عدم حضور سلامتی. در این دیدگاه سلامت محور (Health-oriented perspective) انسان یک سیستم پیچیده و همیشه در حال تغییر بوده و با دیگران و محیط در ارتباط است. رفتار بهداشتی در این دیدگاه بهداشت محور شامل یک نگاه کلی به سبک زندگی و تعامل با محیط است. و به سادگی با یک رژیم تجویز شده مطابقت پیدا نمی کند.

هر دو دیدگاه از اهداف و فرایندهای پرستاری متمرکز بر جمعیت پشتیبانی می کنند. رویکرد بیماری مدار، پرستاری را به سمت پیشگیری از بیماری، ارزیابی خطر، کاهش خطر، درمان سریع و مدیریت بیماری افراد سوق می دهد. با این حال، رویکرد سلامت محور، عملکرد پرستاران را به سمت ارتقاء سلامت مثبت برای بخش بیشتری از مردم سوق می دهد. تعریف بهداشت به طور کلی به عنوان روند زندگی، با در نظرگرفتن تعامل متقابل و همزمان انسان و محیط اطراف بوده و بیماری را به عنوان مظهر بالقوه آن تعامل می داند. از آنجا که سلامت مثبت هیچ بخشی از روند زندگی را شامل نمی شود (شامل پیشگیری از بیماری و مراقبت از بیماری است).

انجمن

مفهوم دیگری که برای ایجاد فرهنگ سلامت از طریق ارتقاء سلامت جامعه ضروری است انجمناست. پرستاران و ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی بین حرفه ای، فرصت های بسیاری برای مشارکت در مراقبت های بهداشتی در سطح جامعه دارند. برای رسیدگی به مشکلات جامعه، این متخصصان باید مفاهیم بهداشت و بیماری، افراد و جمعیت، بهداشت عمومی و مراقبت های بهداشتی، ارتقاء سلامت و پیشگیری از بیماری ها و بوم شناسی و بهداشت محیط را در همدیگر ادغام کنند. این ادغام به این معنی است که پرستاران باید رابطه پیچیده بین نیروهای شخصی و محیطی را که بر سلامتی تأثیر می گذارند در نظر بگیرند.

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.