انواع عیوب انکساری 

عیوب انکساری چشم شامل اختلالات: نزدیک بینی (میوپی)، دور بینی (هیپروپی)، پیر چشمی و آستیگماتیسم می باشد که این مقاله به بررسی و روش های اصلاح آنان می پردازد.

نزدیک بینی (میوپی)

در این اختلال به دلیل طولانی تر بودن قطر قدامی- خلفی کره ی چشم و یا افزایش انحنای قرنیه، تصویر اشیاء در جلوی پرده ی شبکیه تشکیل می شود و فرد در مشاهده ی اشیاء دور دچار مشکل می شود. معمولاً این اختلال که اغلب ارثی است را در سنین ۱۲-۸ سالگی تشخیص می دهند. در دوران بلوغ با افزایش رشد، شدت آن افزایش می یابد و در ۴۰-۲۰ سالگی تقریباً ثابت باقی می ماند. خطر مهم در این اختلال به خصوص در نزدیک بینی شدید، جدا شدگی شبکیه است. 

دور بینی (هیپروپی)

 در این اختلال که ناشی از کوتاه بودن قطر قدامی- خلفی کره ی چشم یا کاهش انحنای قرنیه است، تصویر اشیاء در پشت پرده ی شبکیه تشکیل می شود. فرد هم اشیاء نزدیک و هم اشیاء دور را تار می بیند، اما تاری دید نزدیک شدیدتر از تاری دید دور است. این اختلال که مانند نزدیک بینی، اغلب ارثی است با افزایش سن و کاهش قدرت تطابق عدسی، تشدید می شود.

می توانید جهت مطالعه بیشتر درباره این مضوع، مقالات زیر را مطالعه نمایید.

• معاینات چشم پزشکی
• مروری بر آناتومی چشم
• توضیحاتی پیرامون داروهای چشمی رایج

پیر چشمی

در سنین جوانی عدسی چشم بسیار انعطاف پذیر بوده و قطر آن برای دیدن اشیاء دور و نزدیک به راحتی تغییر می کند. پس از سن ۴۰ سالگی، عدسی سفت تر شده و قابلیت تطابق خود را از دست می دهد در نتیجه فرد دیگر به راحتی قادر به مطالعه و انجام کارهایی از فاصله ی نزدیک نیست. این حالت پیر چشمی نامیده می شود که در غیاب سایر بیماری ها، یک حالت طبیعی تلقی می شود. ولی ممکن است همراه با سایر اختلالات از قبیل نزدیک بینی، دوربینی و یا آستیگماتیسم باشد.

آستیگماتیسم

اختلال بسیار شایعی است و اکثر افراد درجاتی از این اختلال را دارند. آستیگماتیسم شدید در اغلب موارد ارثی است. قرنیه طبیعی دارای سطحی صاف وگرد بوده و انحنای آن در تمامی محورها یکسان است. آستیگماتیسم معمولاً زمانی اتفاق می افتد که سطح قرنیه دارای انحنای غیر قرینه باشد. در این حالت به دلیل انکسار غیر قرینه ی امواج نورانی در قسمت های مختلف قرنیه، تصاویر به طور دقیق بر روی شبکیه متمرکز نمی شوند و هم تصویر اشیاء دور و هم اشیاء نزدیک، تارتر از حالت طبیعی به نظر می رسند. در این اختلال، قرنیه به جای حالت کروی شبیه مقطعی از توپ بیس بال است که این حالت، باعث می شود تا تصویر اشیاء، در دو نقطه جداگانه بر روی شبکیه تشکیل شود. 

روش های اصلاح عیوب انکساری 

عینک: استفاده از عینک آسان ترین روش اصلاح عیوب انکساری است. تعویض نمره ی عدسی آن به راحتی انجام می گیرد ودر ضمن باعث محافظت چشم ها در مقابل نور خورشید نیز می شود. برای اصلاح پیر چشمی می توان از عینک های دو کانونی استفاده کرد که قسمت پایینی آن برای مطالعه مورد استفاده قرار می گیرد. 

لنزهای تماسی: در حال حاضر لنزهای تماسی متعددی در دسترس هستند. انتخاب نوع مناسب لنز بستگی به نوع عیب انکساری و روش زندگی و فعالیت های معمول فرد دارد.  لنزهای تماسی و عینک با تمرکز نور بر روی پرده شبکیه باعث تصحیح بینایی می شوند.

جراحی عیوب انکساری: اکثر روش های جراحی عیوب انکساری با اصلاح انحنای قرنیه باعث بهبود بینایی می شوند. در درمان نزدیک‌ بینی، با انجام جراحی انحنای قرنیه کاهش می یابد. و قدرت انکساری قرنیه کم می شود. و این موضوع باعث تشکیل تصویر بر روی پرده شبکیه می گردد. درجراحی دوربینی نیز دقیقاً عکس این موضوع اتفاق می افتد. در آستیگماتیسم که انحنای قرنیه در یک جهت با جهات دیگر آن متفاوت است، جراحی باعث اصلاح انحنای قرنیه در محور آستیگماتیسم و یکسان شدن انحنا در همه محورها می شود. 

روش های شایع جراحی عیوب انکساری لیزیک 

LASIK 

 لیزیک تلفیقی از یک جراحی میکروسکوپی و لیزر اکسایمر است که جهت اصلاح نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم به کار می رود. در لیزیک ابتدا با استفاده از یک وسیله تخصصی به نام میکروکراتوم، یک لایه ی بسیار نازک از قرنیه (فلپ) برش داده می شود. سپس لیزر اکسایمر به سطح زیرین این لایه تابانده می شود و مجدداً فلپ در محل اولیه خود قرار می گیرد. فلپ پس از چند دقیقه سر جای خود می چسبد و نیازی به بخیه نیست. 

FemtoLASIK

فمتولیزیک یکی از جدیدترین روش های اصلاح نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم بوده. و آخرین نوآوری در اصلاح عیوب انکساری است. که در آن فلپ قرنیه با کمک لیزر فمتوسکند (Femtosecond) برش داده می شود. از نظر مراحل انجام جراحی، فمتولیزیک بسیار شبیه روش قبلی است. اختلاف اساسی بین لیزیک و فمتولیزیک در نحوه ی ایجاد برش قرنیه (فلپ) است. در حقیقت فمتولیزیک روش پیشرفته لیزیک است. که در آن برای برش دادن قرنیه به جای میکرو کراتوم از لیزر استفاده می شود و به همین دلیل بنام لیزیک تمام لیزری (All laser LASIK)  یا جراحی بدون تیغ نیز معروف شده است.

در حال حاضر، فمتولیزیک از پرطرفدارترین روش های اصلاح عیوب انکساری در اروپا وآمریکا است. فمتولیزیک علاوه بر اینکه تمام ویژگی های عمل لیزیک مانند سرعت بالای بهبود دید، رفع سریع درد و امکان بازگشت سریع به زندگی روزمره را فراهم می کند، با توجه به انجام تمام مراحل با لیزر و حذف نیاز به میکروکراتوم، دقت و سلامت بی نظیری را به ارمغان می آورد. 

PRK

 در این روش لایه ی اپی تلیال قرنیه (خارجی ترین لایه قرنیه) برداشته می شود. و با استفاده از لیزر اکسایمر سطح قرنیه را تراش می دهند. و به این ترتیب عیوب انکساری اصلاح می شود.

LASEK 

 روش LASEK نوع تغییر یافته PRK می‌باشد. در روش LASEK چشم پزشک از یک محلول الکلی جهت برداشت لایه اپی تلیوم قرنیه استفاده می کند. سپس لیزر اکسایمر بر روی قرنیه تابیده می شود و مجدداً لایه اپی تلیوم در محل اولیه قرار می گیرد. این روش در حال حاضر طرفداران کمتری دارد. و عملاً PRK جایگزین آن شده است. 

Epi-LASIK

 اپی لیزیک همانند PRK و LASEK جزء اعمال سطحی قرنیه است. در این روش نیز همانند LASEK  اپی تلیوم قرنیه در پایان عمل حفظ می شود، امّا دراین روش به جای الکل از تیغه ی مخصوصی به نام اپی کراتوم برای برداشتن اپی تلیوم استفاده می شود. این روش مزیت خاصی نسبت به PRK ندارد. و در حال حاضر تقریباً منسوخ شده است. 

 (Phakic IOL) Phakic Intra Ocular Lens

 لنز داخل چشمی برای افرادی که درجات بالایی از عیوب انکساری داشته و یا قرنیه بسیار نازکی دارند و عیب انکساری آن ها با جراحی لیزری قرنیه قابل اصلاح نیست کاربرد دارد. این لنزها در قسمت های مختلف چشم قرار داده می شوند. دو نوع لنزی که امروزه کاربرد بیشتری دارند لنز آرتیزان (Artisan) و لنز ICL می باشند که اولی در داخل اتاق قدامی قرار می گیرد و با استفاده از دو گیره بر روب عنبیه ثابت می شود. لنز ICL در اتاق خلفی و بر وری عدسی طبیعی بیمار قرار داده می شود. 

معیارهای داوطلب مناسب جهت جراحی عیوب انکساری

• علاقه به کاهش وابستگی به عینک یا لنز تماسی 
• ثابت ماندن نمره ی چشم، عینک یا لنز تماسی حداقل به مدت یک سال (تغییرات نمره چشم کمتر از (۰.۵-۰.۲۵ دیوپتر)
• سن بالای ۱۸ سال (اگرچه که افراد دارای سن کمتر از ۱۸ سال ممنوعیت جهت انجام این عمل ندارند ولی معمولاً در این سنین عمل جراحی لیزری عیوب انکساری توصیه نمی شود، زیرا ممکن است نمره چشم در آینده تغییر کند و فرد در سال های بعد نیاز به عمل تکمیلی پیدا کند).

برای مشاهده متن کامل به نرم افزار آموزش جامع پرستاری مرهم مراجعه نمایید.